Zülkarneyn’nin Batı’dan Doğu’ya Yolculuğu

Kur’an-ı Kerim’de geçmiş peygamber ve kavimlerle ilgili pek çok kıssa anlatılmaktadır. İçlerinden bazıları da yol hikayesi mahiyeti taşır. En meşhuru bildiğiniz üzere Hz. Musa ile Hz. Hızır arasında geçen yolculuk kıssasıdır. Zülkarneyn’in Doğuya ve Batıya yaptığı seferlerden bahsedilmektedir.

Zülkarneyn’in, peygamber mi yoksa Hızır gibi Allah’ın veli kullarından birisi mi olduğu çok net olmayan bir konu. Kuran’da bahsi geçmesinin sebebi ise Yahudilerin Hz. Peygamber’i sınama maksadıyla Ruh, Ashab-ı Kehf ve Zülkarneyn hakkında soru sormalarından dolayıdır. Bu sorular üzerine Zülkarneyn ile ilgili Kehf Suresi’in 83-101 ayetleri nazil olmuştur.

Kehf suresinde 3 farklı ayette “…bir yol tuttu.” sözleri zikredilerek Zülkarneyn’in yaptığı yolculuklardan bahsedilmekte. İlki güneşin battığı topraklar yani Batı seferi. İkincisi güneşin doğduğu topraklar yani Doğu seferi. Bu ayetlerden Zülkarneyn’in kudretli bir kumandan olduğu ve gittiği yerleri fethettiği anlaşılmaktadır. Bahsi geçen son sefer ise Ye’cüc ve Me’cüc isimli kavimlerin zulmettiği halkların yardımına koşar. Zülkarneyn demir içerikli bir set yaparak Ye’cüc ve Me’cüc’lerin etrafa zarar vermesini engeller.

Zülkarneyn’in kim olduğuna dair çok çeşitli tahminler yapılmakta. Büyük İskender diyen de var, Türklerin atası Bilge Kağan da. Hz. Peygamber’den rivayet edilen bir hadiste söyle buyrulur :
“İsmini duyduğunuz kimselerden yeryüzünde dört kisi mâlik oldu. Mü’min olan ikisi, ikisi de kâfir idi. Mü’min olan ikisi, Zülkarneyn ile Süleyman idi. Kâfir olan ikisi de Nemrud ile Buhtunnasar idi. Besinci olarak yeryüzüne benim evlâdimdan biri yâni Mehdi mâlik olacaktir ».
Hem ayetlere hem de bu hadise göre Zülkarneyn Allah’a iman eden mümin bir kişi. İskender gibi putpereset bir kişi olamaz. Bir diğer ipucu ise Hz. Perygamber’e soru sordukları için Yahudilerin haberdar olduğu hatta saygı duydukları bir kişinin olması. Bilge Kağan’ın olması da bu çerçevede uzuk bir ihtimal.

Zülkarneyn’in kim olduğuna dair bir diğer ihtimal ise Pers Kralı II.Kiros’tur. Yahudiler için oldukça önemli bir şahsiyet olan Kiros Batıda Anadolu’yu Ege kıyılarına kadar, Doğuda ise İran’ın en doğusuna kadar çöllerin tamamına hakim olmuştur. En Doğu ve en Batı kavramlarının o dönem şartlarında tüm dünyayı değil de o dönem insanının anlayabileceği sembolik ifadeler olduğunu düşündüğümüzde Kiros’un hakim olduğu yerler ayetlerdeki ifadelere uymaktadır.

Tüm bu ihtimallere rağmen Kuran’da Zülkarneyn’in kim olduğuna dikkat çekilmemiştir. Önemli olan yaptığı seyahatlerdir. Ayetler bu çerçevede dikkate alınmalıdır.

83. (Ey Muhammed!) Bir de sana Zülkarneyn hakkında soru soruyorlar. De ki: “Size ondan bir anı okuyacağım.”
84. Biz onu yeryüzünde kudret sahibi kıldık ve kendisine her konuda (amacına ulaşabileceği) bir yol verdik.
85. O da (Batı’ya gitmek istedi ve) bir yol tuttu.
86. Güneşin battığı yere varınca, onu siyah balçıklı bir su gözesinde batar (gibi) buldu. Orada (kâfir) bir kavim gördü. “Ey Zülkarneyn! Ya (onları) cezalandırırsın ya da haklarında iyilik yolunu tutarsın” dedik.
87. Zülkarneyn, “Her kim zulmederse, biz onu cezalandıracağız. Sonra o Rabbine döndürülür. O da kendisini görülmedik bir azaba uğratır” dedi.
88. “Her kim de iman eder ve salih amel işlerse ona mükafat olarak daha güzeli var. (Üstelik) ona emrimizden kolay olanı söyleyeceğiz.”
89. Sonra yine (doğuya doğru) bir yol tuttu.
90. Güneşin doğduğu yere ulaşınca onu, kendileriyle güneş arasına örtü koymadığımız bir halk üzerine doğar buldu.
91. İşte böyle. Şüphesiz biz onun yanındakileri ilmimizle kuşatmışızdır.
92. Sonra yine bir yol tuttu.
93. İki dağ arasına ulaşınca, bunların önünde, neredeyse hiçbir sözü anlamayan bir halk buldu.
94. Dediler ki: “Ey Zülkarneyn! Ye’cüc ve Me’cüc (adlı kavimler) yeryüzünde bozgunculuk yapmaktadırlar. Onlarla bizim aramıza bir engel yapman karşılığında sana bir vergi verelim mi?”
95. Zülkarneyn, “Rabbimin bana verdiği (imkan ve kudret, sizin vereceğiniz vergiden) daha hayırlıdır. Şimdi siz bana gücünüzle yardım edin de, sizinle onların arasına sağlam bir engel yapayım” dedi.
96. “Bana (yeterince) demir madeni getirin” dedi. İki yamacın arasındaki boşluğu (dağlarla) bir hizaya getirince “körükleyin!” dedi. Demiri eritip kor (gibi) yapınca da, “Bana erimiş bakır getirin, bunun üzerine boşaltayım” dedi.
97. Artık onu ne aşabildiler, ne de delebildiler.
98. Zülkarneyn, “Bu, Rabbimin bir rahmetidir. Rabbimin vaadi (kıyametin kopma vakti) gelince onu yerle bir eder. Rabbimin vaadi gerçektir” dedi.
99. O gün biz onları bırakırız, dalga dalga birbirlerine karışırlar. Sonra sûra üfürülür de onları toptan bir araya getiririz.
    100, 101. O gün cehennemi; gözleri Zikr’ime (Kur’an’a) karşı perdeli olan ve onu dinleme zahmetine dahi katlanamayan kafirlerin karşısına (bütün dehşetiyle) dikeriz!